Kosmetyki i produkty do higieny osobistej mają bezpośredni kontakt z ludzkim ciałem, dlatego zgodnie z Rozporządzeniem z dnia 23 grudnia 2002 w sprawie określenia procedur pobierania próbek kosmetyków oraz procedur przeprowadzania badań laboratoryjnych wykonuje się testy mikrobiologiczne w celu weryfikacji obecności bakterii oraz grzybów.
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że każdy produkt kosmetyczny, który jest dobry dla Twojej skóry, jest również dobrą pożywką dla mikroorganizmów, które są niewidoczne „gołym okiem”. W laboratoriach pobrane próbki kosmetyczne są wysiewane na podłoża, wypełnione bogatym w składniki odżywcze agarem w celu promowania wzrostu mikroorganizmów. Jedna niewidoczna komórka bakteryjna lub grzybicza szybko się rozmnaża w odpowiednich warunkach, tworząc kolonię lub zlepek komórek widoczny gołym okiem na szalce Petriego. Wyniki testów mikrobiologicznych są podawane jako jednostki tworzące kolonie, które reprezentują każdą komórkę, która rozmnożyła się w celu utworzenia tej kolonii.
Kosmetyki zawierające w swoim składzie wodę są na ogół bogate w mikroorganizmy, które mogą powodować degradację kosmetyków. Ponadto niewłaściwy sposób używania kosmetyków przez konsumentów może zwiększyć zanieczyszczenie mikrobiologiczne produktów. Konserwanty są zazwyczaj dodawane do kosmetyków w celu zahamowania rozwoju mikroorganizmów. Szczególnie ważne dla producentów kosmetyków jest zapewnienie skuteczności konserwantów oraz upewnienie się, że produkt nie zawiera drobnoustrojów chorobotwórczych, a to wszystko oznacza konieczność przeprowadzenia badań mikrobiologicznych.
Nadmierna ilość bakterii i grzybów może wpływać na kosmetyk na wiele sposobów; powodują nieprzyjemne zapachy, destabilizują emulsję, powodują zmiany koloru. Mikroorganizmy mogą również negatywnie wpływać na konsumenta, od nieszkodliwego swędzenia skóry po poważne zakażenia; nawet ślepotę, jeśli produkt jest stosowany w okolicach oczu.
Testy mikrobiologiczne, które przeprowadza się na produktach polegają na wykrywaniu obecności Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Candida albicans oraz ogólnej liczby mikroorganizmów tlenowych mezofilnych.
Każdy producent musi zapewnić, że wprowadzany na rynek produkt kosmetyczny dla przyszłego konsumenta będzie bezpieczny w użytkowaniu oraz, że wyroby będą przygotowane zgodnie z zasadami higieny. Kosmetyki nie są produktami sterylnymi, jednak zgodnie
z kryteriami wyznaczonymi w normach nie powinny posiadać wcześniej wymienonych mikroorganizmów.
Wszystko zależy od właściwości produktu, który może stworzyć nieprzyjazne środowisko do wzrostu chorobotwórczych drobnoustrojów. Są to wyroby o niskim ryzyku zanieczyszczeniu mikrobiologicznym. Obejmują takie właściwości jak skład produktu, szczególnie aktywność wody. Dla ochrony produktu jest również stosowanie zakwaszonego pH. Ponadto kosmetyki zawierające alkohol etylowy, octan etylu, amoniak, monoetanoloaminę oraz chlorowodorotlenek glinu hamują wzrost mikroorganizmów.